Platycheirus ambiguus (Fallén, 1817)

[Robert Żóralski]

Cześć,

Jakie macie w zbiorze melanistyczne (całkowicie bez plam na odwłoku) samice Platycheirus sp.?

Pytam, bo mam w zbiorze jednego bzyga na którego patrzę już od bardzo długiego już czasu i postanowiłem spróbować w końcu rozstrzygnąć sprawę. Różne już miałem pomysły na niego i po kolei wykluczyłem praktycznie wszystkie swoje szalone podejrzenia, np:
- nie-bzyg - bo "vena spuria" widoczna
- Cheilosia sp. - bo brak listewki przy oku
- Melangyna quadrimaculata - bo nie to owłosienie i kształt odnóży, oczy nieowłosione
- Lejo-/Melano-/Chrysogaster - bo facial knob i samica i inny kształt odnóży
- Heringia, Pipiza, Pipizella i podobne - bo facial knob widoczny
- wychodzące mi najbliżej z klucza, ale nie notowane chyba u nas Platycheirus subordinatus (bo 3-ci segment czułków jaśniejszy od spodu no i bo to arktyczny gatunek - za daleko od nas) i Platycheirus immaculatus (bo widzę małe obszary bez włosków na skrzydłach).


Jedyne czego nie wykluczyłem to to, że jest to melanistyczna forma Platycheirus sp. - i pewnie tak będzie (to że jestem na północy kraju sprzyja właśnie ciemniejszym formom) bo wszystkie cechy na to wskazują - stąd moje pytanie. Nie wykluczam też, że to okaz może być nie melanistyczny a przetłuszczony - to się zdarza - przyznam, że nie pamiętam go dokładnie bo początkowo omyłkowo nie zakwalifikowałem go jako bzyga i przeleżał trochę czasu w innej gablocie

Opis:
- samica, ok. 7mm
- facial knob obecny, owłosienie czoła i policzków raczej silne
- całkowicie czarny odwłok, bez plam, przedplecze ze srebrnym/zielonkawym połyskiem, jasno owłosiony po bokach
- oczy nieowłosione
- czułki (3-ci segment) jaśniejsze od spodu
- widzę małe obszary bez włosków na skrzydłach (w komórkach bliżej odwłoka)
- nastopki 3-ciej pary odnóży rozszerzone
- uda 1,2 pomarańczowe, uda 3 z szeroką czarną przepaską w drugiej połowie
- golenie 1,2 pomarańczowe u nasady (połowa) i czarne przy końcu (połowa), golenie 3 pomarańczowe u nasady (1/4) a dalej czarne
- buławka przezmianki żółta, potężna

Okaz z 23 V 2009 z Gdyni. Poniżej kilka zdjęć na szybko. Może widzicie coś charakterystycznego.

[Łukasz Mielczarek]

Robert,
Zdecydowanie Platycheirus! Prawdopodobnie do oznaczenia będzie potrzebny okaz.
Sprawdzę w domu (około soboty) dla porównania swoje typowe P. immaculatus. Takie okazy jak twój już widziałem

[Robert Żóralski]

Hej, dzięki Łukasz za zainteresowanie. Za jakiś czas prześlę kilka osobników do weryfikacji (w tym M. pavlovskyi), tylko chcę wybrać tylko te co do których naprawdę mam wątpliwości. Nie chcę Ci zawracać głowy oczywistymi oznaczeniami.

Popatrz jeszcze na swoje (szczególnie te ciemniejsze) P. albimanus i P. sticticus ok? Bo to będzie coś prędzej w tę stronę, ze wskazaniem na ten pierwszy. Innych pomysłów na razie nie mam - nie mam z czym porównać. Oczywiście fotki lepsze zrobię, tylko też dopiero w weekend będę miał dłuższą chwilę na to.

Pozdrawiam
Robert

[Robert Żóralski]

Ok. Żeby nie zostawiać wątku bez wyjaśnienia. Roboczo oznaczona jako Platycheirus (Pachysphyria) sp. Prawdopodobnie coś z grupy P. ambiguus. Dalej - mam nadzieję wyjaśnimy wkrótce.

Rodzaj Platycheirus jest o tyle ciekawy, że po 2000 roku było trochę rewizji w różnych krajach Europy (publikacje są dostępne w necie - łatwo znaleźć) i co rewizja to nowe gatunki europejskie są opisywane. Oczywiście te nowe to albo gatunki górskie albo południowoeuropejskie albo występujące lokalnie ale i tak prawdopodobieństwo istnienia w Polsce nieopisanych jeszcze gatunków lub nowych dla kraju jest raczej wysokie. W północnej Rosji też co nieco nowego opisano. W mojej ocenie może być też po tych ostatnich publikacjach trochę bałaganu (to raczej normalne problemy naukowe) bo:
a) wnioski są jak widzę wyciągane na postawie niedużej okazów
b) to zmienny rodzaj i sporo podobnych do siebie gatunków
c) zdarza się przy nowych dopisek "samica nieznana" lub "samiec nieznany"

W wolnych chwilach siedzę więc nad wszystkimi swoimi okazami (raczej sporo) Platycheirus, oznaczam i się edukuję. Niestety muszę przez to przejść, żeby poznać ten trudny rodzaj. Nie ma drogi na skróty

Wracając do głównego tematu wątku. Z nietypowych (ciemnych) osobników Platycheirus znalazłem tylko ten wątek o . Ten mój osobnik to jednak raczej inny gatunek niż mój.

Czy ma ktoś z Was dostęp do pracy poniżej? Mam tylko klucz do samców z tej pracy.
"NIELSEN, T. R. (2004): European species of the Platycheirus ambiguus group (Diptera,
Syrphidae), with description of new species. Volucella, 7: 1-30." Właściwie tylko to nie jest dostępne nigdzie online.

Pozdrawiam
Robert

[Łukasz Mielczarek]

To nie jest P. europaeaus i myśle że to nie jest również Pachysphyria. Mam kserokopie pracy w Volucella i wkrótce zrobię zdjęcia.

[Robert Żóralski]

Dzięki za skan pracy. Dodam, ze klucz V. Veena prowadzi w tym przypadku na manowce już po pierwszych pytaniach - a lepszego nie ma.

Załączam zdjęcia zrobione w świetle dziennym, bez żadnych obróbek. Myślę, że srebrnoszary (metaliczny - wpadający w niebieski a nawet purpurowy) kolor odwzorował się prawidłowo. Łukasz, rzuć proszę okiem czy wgląda na to samo co masz z Węgier.

Jak na moje oko to:
- najbliżej jej do P. ambiguus - kolor, ogólny habitus, zgrubiałe nastopki, miejsce i miesiąc złowienia są ok - ale brak plam na odwłoku tu nie pasuje.
- blisko do P. immaculatus - brak plam na odwłoku, metaliczny kolor, miejsce złowienia, miesiąc złowienia są ok - ale zgrubiałe nastopki nie pasują.
- jeśli żaden z powyższych, a chcielibyśmy szukać rewelacji to samica "P. subambiguus jest "unknown"

Pozostałe nowe gatunki opisane w pracy latają jesienią, więc raczej odpadają.

Pozdrawiam
Robert

[Robert Żóralski]

Podaję jeszcze jako ciekawostkę link do publikacji o innym zupełnie czarnym (bez plam) gatunku: wykazanym niedawno z Syberii.

John T. Smit & Anatolii V. Barkalov, An extraordinary new Platycheirus from the Russian Altai Mountains (Diptera, Syrphidae), 2008

Oczywiście to gatunek zupełnie odmienny.

Pozdrawiam
Robert

[Robert Żóralski]

Nie ma co kombinować. Okaz z tego wątku to jest samica Platycheirus ambiguus - tak też go oznaczam. Nic innego nie pasuje.
Znalazłem drugi okaz samicy bez plam (dużo lepiej spreparowany), tym razem z Redy z 10 V 2012. Jest identyczny. Ma tak samo wydłużone, rozjaśnione od spodu czułki oraz czarne zgrubiałe nastopki. Tak samo brak owłosienie w części komórek skrzydeł. Co ciekawe oba osobniki złowione w centrum miasta i oba w maju. Do momentu kiedy nie złowię samca jakaś niewielka doza niepewności jednak zostaje (na dalekiej północy żyje coś podobnego i nazywa się P. lundbecki).

Niedawno Steven Falk opublikował zdjęcia okazów identyczne z moimi:
http://www.flickr.com/photos/63075200@N ... 625938258/

Tym samym klucz V. Veena ma chyba błąd nie kierując samic bez plam na P. ambiguus.

Pozdrawiam
Robert

[Robert Żóralski]

Stary wątek, ale uzupełniam finalnie, ponieważ zagadka została definitywnie wyjaśniona.
Dzięki uprzejmości p. Kowalczyka miałem możliwość obejrzenia dwóch jeszcze okazów: samicy (2009) i samca (2010) złowionych przez niego niedaleko (do kilometra) od mojego miejsca połowu. Daty majowe (+- tydzień). Samiec to ewidentny P. ambiguus i tu wątpliwości być nie może, samica identyczna z moimi. To ten gatunek. Do tego te okazy w jego zbiorze są oznaczone przez B. Soszyńskiego.

Jedna uwaga - w kluczu V. Veena rzeczywiście jest błąd. To co zostało tam określone jako "spots" to w przypadku wszystkich 3 okazów samic jakie miałem okazję oglądać, to są obszary prawie niezauważalnego opylenia (odwłok wydaje się być bez plam). Kształt tego subtelnego opylenia jest natomiast zgodny z opisem i rysunkiem w tej publikacji.

Wychodzi na to, że P. ambiguus to jest gatunek kosmopolityczny (tu trochę generalizuję) - wszystkie 4 okazy złowione w centrum miasta. Mam podejrzenie, że chodzi tu o mszyce rozwijające się na jakimś gatunku miejskich owocujących żywopłotów. Falk w swojej galerii podaje dwie rośliny: tarnina i śliwa i mszyce z nimi związane, ale nie ograniczałbym się tak bardzo do tych dwóch roślin.

Pozdrawiam
Robert Żóralski