[KLUCZE] Melangyna sp. - tłumaczenie klucza V. Veena

[Robert Żóralski]

** Melangyna


* Wprowadzenie

Melangyna spotykana jest w lasach. M.cincta jest najbardziej pospolitym gatunkiem w Europie Środkowej. Preferuje brzegi lasów i roślinność krzewiastą, występuje też w ogrodach. Pozostałe gatunki, np.: M.ericarum i M.labiatarum są spotykane lokalnie w swym zasięgu występowania. M.barbifrons, M.quadrimaculata i M.lucifera występują wczesną wiosną i pożywiają się na kwitnących wierzbach (Salix). Szczyt pojawu pozostałych gatunków wypada od maja do czerwca.


* Rozpoznanie

Rodzaj Melangyna to średniej wielkości bzygi z czarnym wydłużonym odwłokiem. U Większości gatunków obecne są drobne plamy na odwłoku, które mają raczej białawy niż żółty odcień. Najbardziej pospolita M.cincta posiada żółte przepaski na odwłoku. Klucz oparty jest na Speight (1988), Torp (1994), Verlinden (1991), Van Veen ().


* Klucz do oznaczania

1.a. Tergity 3 i 4 z białymi lub żółtymi plamami

..2

1.b. Tergity 3 i 4 z żółtymi lub pomarańczowymi przepaskami; tergit 2 z parą żółtych trójkątnych plam. 9-10 mm. Europa z wyjątkiem skrajnej północy, Turcja. Wskazówka: wydłużony odwłok z żółtawymi przepaskami, podobny jak u Meliscaeva cinctella i i M. auricollis lecz tergit 2 z trójkątnymi żółtawymi plamami.

..Meligramma cincta (=Fagisyrphus cincta; =Melangyna cincta) Fallen.

2.a. Twarz: żółta, bez czarnej pionowej pręgi; goleń (tibia) 1 z widoczną (lub nie) czarną przepaską

..3

2.b. Twarz: z czarną pionową pręgą lub całkowicie czarna; goleń 1 z czarną przepaską

..4

3.a. Czułki czarne; goleń (tibia) i stopy 1: częściowo przeczernione; grzbiet tułowia (thoracic dorsum): 2 żółte plamy tuż przed tarczką grzbietową (scutellum), u samców możliwy brak plam; tergity 3 i 4: plamy prostokątne. 8-9 mm. Europa Północna i Środkowa, w Azji na wschód do Oceanu Spokojnego, Nearktyka.

..Meligramma guttata (=Melangyna guttata) Fallen

3.b. Czułki jasne; u samców czasem przyczernione; goleń i stopa 1: żółta; grzbiet tułowia bez żółtych plam przed tarczką grzbietową; tergity 3 i 4: plamy trójkątne. 8-10 mm. Europa Północna i Środkowa, w Azji na wschód do Oceanu Spokojnego, Nearktyka.

..Meligramma triangulifera (=Melangyna triangulifera) Zetterstedt

4.a. Oczy holoptyczne (stykają się powyżej czułków) - samce

..5

4.b. Oczy dicheoptyczne (całkowicie oddzielone od siebie) - samice

..16

5.a. Tergit 2 bez jasnych plam

..6

5.b. Tergit 2 z parą jasnych plam (mogą być bardzo małe, ale zawsze wyraźne)

..7

6.a. Oczy nieowłosione lub niewielka ilość włosków; twarz czarna z małymi żółtymi łatami. Europa Północna, na południe do Belgii, na wschód przez Europę Centralną, w Azji do Oceanu spokojnego.

Melangyna barbifrons Fallen

6.b. Oczy gęsto owłosione; twarz czarna. 8-9 mm. Gatunek wczesnowiosenny. Europa Północna na południe do Belgii, na wschód przez Europę Centralną, w Azji do Oceanu spokojnego.

Melangyna quadrimaculata Verrall

7.a. Twarz co najmniej z wyraźnymi żółtymi łatami, często żółta z czarną pręgą; tarczka żółta

..8

7.b. Twarz czarna, tarczka w większości lub całkowicie czarna, tergit 2 z wąskimi, trójkątnymi żółtymi plamami, tergity 3 i 4 z parą wąskich żółtych pasków, które mogą być połączone wypełniając boczne krawędzie odwłoka na całej długości.

..Meligramma cingulata (=Melangyna cingulata) Egger

8.a. Czarne włoski obecne na całej długości grzbietu (thoracic dorsum), przynajmniej w środkowej 1/3 dlugości, w przeciwnym wypadku włoski brązowożółte lub zielonożółte

..9

8.b. Czarne włoski na grzbiecie (thoracic dorsum) ograniczają się do bocznej krawędzi, czasami jest ich kilka, a nawet ich brak, w przeciwnym wypadku z brązowożółtymi włoskami.

..10

9.a. Błony skrzydeł pokryte całkowicie włoskami; owłosienie tarczki nie dłuższe niż tarczka. 7-8 mm. Gatunek borealno górski: Europa Północna i góry Europy Centralnej, Nearktyka.

..Melangyna arctica (Zetterstedt)

9.b. Komórka radialna i komórki bazowe skrzydeł z obszarami bez włosków; owłosienie tarczki zawiera także włoski dłuższe od tarczki. 10 mm. Europa Środkowa, Szkocja.

..Melangyna ericarum Collin

10.a. Oczy owłosione

..11

10.b. Oczy bezwłose

..15

11.a. Twarz: czarna pręga krótka, sięgająca nieco powyżej wzgórka twarzowego

..12

11.b. Twarz: czarna pręga długa, sięgająca podstawy czułków

..13

12.a. Oczy słabo owłosione. 9-11 mm. Europa Północna i Centralna, na południe do północnej Hiszpanii, w Azji na wschód do Oceanu Spokojnego, Nearktyka

..Melangyna compositarum Verrall

12.b. Oczy gęsto owłosione. 9-11mm. Europa Północna i Centralna, na południe do północnej Hiszpanii, w Azji na wschód do Oceanu Spokojnego, Nearktyka. Trudne do odróżnienia. Mogą być jednym gatunkiem.

..Melangyna labiatarum Verrall

13.a. Jasne plamy na tergicie 4 nie są wyraźnie trójkątne, nie zwężają się znacznie w kierunku osi ciała; kąt pomiędzy oczami 90-95 stopni.

..14

13.b. Jasne plamy na tergicie 4 wyraźnie trójkątne, zwężające się stopniowo i równomiernie w kierunku osi ciała; Kąt pomiędzy oczami 110-115 stopni. 8-10 mm. Gatunek wczesnowiosenny. Północna część Europy Środkowej, na wschód do Syberii.

..Melangyna lucifera Nielsen

14.a. Wyniesienie twarzowe wystaje poza wyniesienie antenowe. Pasy za oczami szerokie. Pośród owłosienia tarczki jest wiele żółtych włosków skierowanych w kierunku przedniej krawędzi. Długie włosy na całej powierzchni ciała są czarne i brązowożółte. 8-10mm. Europa Północna i Centralna, znajdowany coraz częściej w obszarach górskich dalej na południe, Syberia, Nearktyka.

..Melangyna lasiophthalma Zetterstedt

14.b. Wyniesienie twarzowe wystaje nie dalej niż wyniesienie antenowe. Pasy za oczami wąskie. Owłosienie tarczki czarne. Długie włosy na całej powierzchni ciała czarne i zielonobiałe. 8-10mm. Europa Północna.

..Melangyna coei Nielsen

15.a. Błony skrzydeł pokryte całkowicie włoskami (microtrichia); grzbiet lekko błyszczący z ciemnym opyleniem; plamy na tergitach żółtawe

..12

15.b. Komórka radialna i komórki bazowe skrzydeł z obszarami bez włosków; grzbiet błyszczący, niemal metalicznie niebieski; plamy na tergitach białawe. 9-11 mm. Europa, góry Europy Południowej, Nearktyka.

..Melangyna umbellatarum Fabricius

16.a. Czoło (frons) nieopylone i błyszczące, co najwyżej szczątkowe opylenie wzdłuż brzegu oka.

..17

16.b. Czoło opylone: albo większa część lub całość obszaru pomiędzy przydatkami antenowymi i trójkątem przyoczkowym (ocellar triangle) matowo opylone, albo obecne są poprzeczne plamy z opyleniem, które w całości osiągają 2/3 lub więcej długości czoła.

..18

17.a. Tergity czarne całkowicie czarne - brak jasnych plam na odwłoku. Oczy pokryte krótkimi włoskami.

..Melangyna quadrimaculata Verrall

17.b. Jasne plamy na tergitach odwłoka obecne. Oczy bezwłose.

..Melagyna barbifrons Fallen

18.a. Komórka radialna i komórki bazowe skrzydeł z obszarami bez włosków;

..19

18.b. Błony skrzydeł pokryte całkowicie włoskami (microtrichia), wyjątkowo czasem nie dotyczy to podstawy komórki radialnej;

..21

19.a. Grzbiet (thoracic dorsum): barki (humeri / postpronotal lobes) silnie zielono matowo opylone, kontrastują silnie z jasno błyszczącym płaskim obszarem przed tarczką (postsutural depression); czoło (frons): plamy z opyleniem szerokie lub czoło całkowicie opylone.

..20

19.b. Grzbiet: barki nieopylone, błyszczące w tym samym stopniu co płaski obszar przed tarczką; tergity zazwyczaj z żółtymi plamami, ale spotyka sie osobniki melanistyczne bez plam; czoło: plamy z opyleniem wydlużone.

..Melangyna lasiophthalma Zetterstedt

20.a. Grzbiet (thoracic dorsum): owłosienie krótkie i jasne; tarczka (scutellum) żółta po bokach, z tylko jedną czarną plamą w przednim narożniku; uda 1 i 2 z jasnymi włosami po stronie tylnobocznej.

..Melangyna umbellatarum Fabricius

20.b. Grzbiet przeważnie z czarnym owłosieniem po stronie tylno bocznej; tarczka przeważnie czarna po bokach; uda 1 i 2 z mieszaniną czarnych i białawych włosków po stronie tylno bocznej.

..Melangyna ericarum Collin

21.a. Grzbiet (thoracic dorsum): czarnego owłosienia albo całkowicie brak, albo ogranicza się do bocznych brzegów; Przezmianki (haltere knobs) cytrynowożółte.

..22

21.b. Grzbiet: tylna część z rozproszonymi czarnymi włoskami wkomponowanymi niemal w całą powierzchnię. Przezmianki brązowe / żółtobrązowe.

..Melangyna arctica Zetterstedt

22.a. Górna część czoła z błyszczącą opyloną przepaską, chociaż przepaska z opyleniem może być niepełna wokół trójkąta przyoczkowego i cieńsza w górnej 1/3 czoła niż w dolnych 2/3 czoła.

..23

22.b. Górna część czoła czarna, całkowicie nieopylona na długości większej niż przednia przepaska z opyleniem.

..Melangyna coei Nielsen

23.a. Czoło (frons) nieopylone tuż powyżej czułków i na szczycie głowy (vertex / elevation of ocelli).

..Melangyna compositarum Verrall

23.b. Czoło całkowicie opylone poza lunula tuż powyżej czułków. Wskazówka: trudne do odróżnienia, mogą być jednym gatunkiem.

..Melangyna labiatarum Verrall


Tłumaczenie wykonał: Robert Żóralski, 13-16 kwietnia 2011

[Robert Żóralski]

Klucz V. Veena odkładamy jak na razie do lamusa. Po ujawnieniu M. pavlovskyi w Europie (niezależnie: w pracy i w pracy Duńczyków) na przełomie 2011/2012 roku sugeruję używanie poniższego klucza:

Bygebjerg R. 2012. A new European species in the genus Melangyna Verrall, 1901(Diptera: Syrphidae). Entomologiske Meddelelser 79(2), 2011: 143-151.


Testowałem na: M. lasiophthalma (f/m), M. lucifera (f), M. umberlattarum (m), M. pavlovskyi (f/m), M.quadrimaculata (f/m) - tylko te gatunki mam - część okazów od Łukasza.

W mojej ocenie szczególnie wprowadzenie cechy z kształtem ciemnych plam na tarczce: zaokrąglone w przednich kątach bądź klinowate po bokach tarczki w centralnym punkcie klucza jest trafne.

Pozdrawiam
Robert